W dniach od 11 do 21 lipca w międzynarodowym seminarium św. Piusa X w Ecône w Szwajcarii odbędzie się czwarta kapituła generalna Bractwa św. Piusa X. Poniżej przedstawiamy drugą część objaśnień dotyczących jej celów oraz przebiegu (zob. 1. część).
4) Na czym polega złożenie przysięgi i co poprzedza wybór przełożonego generalnego?
Złożenie przysięgi odbywa się w kościele seminaryjnym w Ecône.
Przewodniczący kapituły wygłasza krótkie napomnienie, przypominając obowiązki nałożone w sumieniu na kapitulariuszy – następuje przysięga głosowania quos secundum Deum eligendos esse existimaverint (‘na tych, których przed Bogiem uważają za odpowiednich’). Jest to zresztą przepis powszechnego prawa Kościoła, zob. Kodeks prawa kanonicznego z 1917 r., kan. 506 § 1: „W męskich zakonach muszą członkowie kapituły przed zaczęciem wyborów przełożonych wyższych zobowiązać się przysięgą do głosowania tylko na tych, których przed Bogiem uważają za odpowiednich”[1. Por. Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, Opole 1957, t. I, s. 637.]. Kapitulariusze przysięgają również, że dochowają tajemnicy odnośnie do przebiegu wyborów i obrad kapituły.
Po złożeniu przysięgi kapitulariusze powracają do auli kapituły. Dokonuje się wówczas wybór sekretarzy kapituły – najpierw dwóch skrutatorów, mających zbierać i liczyć karty głosowania, ogłaszać wyniki głosowań, a także niszczyć karty po głosowaniach. Skrutatorzy są wybierani wśród członków kapituły zwykłą większością głosów spośród dziesięciu osób z listy przygotowanej wcześniej przez przewodniczącego. Dwie osoby, które uzyskają najwięcej głosów, zostają wybrane pierwszym i drugim skrutatorem.
Następnie przewodniczący mianuje spośród członków kapituły dwóch notariuszy, których zadaniem będzie spisywanie akt i protokołów z każdego posiedzenia plenarnego kapituły. Notariusze i skrutatorzy składają wobec kapituły przysięgę wypełnienia swych obowiązków i dochowania tajemnicy.
Po wyborze sekretarzy kapituły przełożony generalny odczytuje sprawozdanie o stanie moralnym i finansowym Bractwa. Jest to ostatni akt dotychczasowego przełożonego generalnego, który – przedstawiając położenie Bractwa – zdaje sprawę ze swego włodarstwa.
5) W jaki sposób odbywa się wybór przełożonego generalnego?
Przełożony generalny kończy swoje sprawozdanie i składa urząd na ręce kapituły. Odbywa się wówczas pierwsze głosowanie. Jeśli nie nastąpi wybór, odbywają się kolejne głosowania, do czterech dziennie.
Wybór odbywa się w tajnym głosowaniu pisemnym; kartki do głosowania nie są podpisywane przez głosujących. Nikt nie ma prawa głosować na siebie samego.
Aby zostać wybranym przełożonym generalnym, należy uzyskać przynajmniej dwie trzecie głosów (oprócz tego kandydat musi być kapłanem, członkiem Bractwa po ślubach wieczystych i mieć ukończone 30 lat).
Kapitulariusze mają prawo głosować na członka Bractwa nieobecnego na kapitule.
Przewodniczący kapituły ogłasza wybór przełożonego generalnego, który ma osiem dni na zaakceptowanie urzędu: akceptacja musi się odbyć wobec wszystkich kapitulariuszy. Jeśli wybrany odmawia przyjęcia urzędu, dokonuje się wówczas nowych wyborów. Jeśli wybrany nie jest obecny w auli kapituły, przewodniczący kontaktuje się z nim, aby otrzymać jego zgodę. Wówczas wstrzymuje się kapitułę do czasu przybycia elekta i jego akceptacji urzędu wobec kapitulariuszy.
Po akceptacji wyboru sekretarz generalny Bractwa przekazuje wynik Stolicy Apostolskiej, domom Bractwa oraz zaprzyjaźnionym wspólnotom.
Nowy przełożony generalny obejmuje swój urząd bezpośrednio po akceptacji; składa wówczas wobec kapituły wyznanie wiary oraz Przysięgę antymodernistyczną. Następnie obecni członkowie kapituły ślubują mu szacunek i posłuszeństwo; na koniec zostaje odśpiewany hymn Te Deum.
6) Co się dzieje po wyborze przełożonego generalnego?
Przyjąwszy urząd powierzony mu przez kapitułę, nowy przełożony generalny Bractwa przejmuje przewodnictwo kapituły. Jego pierwszym aktem jest ogłoszenie wyborów dwóch asystentów generalnych – jest to głosowanie, w którym on sam nie bierze udziału.
Aby być wybranym asystentem generalnym trzeba – podobnie jak w przypadku przełożonego generalnego – mieć ukończone 30 lat i być członkiem Bractwa po ślubach wieczystych. Wybór asystentów generalnych odbywa się bezwzględną większością głosów. Ich kadencja również trwa 12 lat. Jeśli wybrany odmawia przyjęcia urzędu, głosowanie powtarza się.
Po wyborze asystentów i akceptacji przewodniczący ogłasza ich nominację wobec kapituły. Złożywszy wyznanie wiary i Przysięgę antymodernistyczną, nowi asystenci zajmują w auli miejsca przy przełożonym generalnym.
Po zakończeniu wyborów kapituła przechodzi do rozważania przewidzianych dla niej kwestii.
7) Jakimi kwestiami zajmuje się kapituła generalna po dokonaniu wyboru władz Bractwa?
Pierwszym zadaniem jest weryfikacja finansów Domu Generalnego przez trzech rewidentów. Przewodniczący mianuje ich spośród członków kapituły nie należących do rady generalnej.
Do kompetencji kapituły należy podejmowanie ważnych decyzji w wielu obszarach; oto parę przykładów:
– weryfikacja stanu moralnego i finansowego Bractwa w oparciu o sprawozdanie złożone przez dotychczasowego przełożonego generalnego;
– wprowadzenie zmian bądź doprecyzowanie Statutów, a także ich właściwa interpretacja;
– kwestie pierwszorzędnego znaczenia dla dobra wspólnego Bractwa;
– ustanowienie dla Bractwa zasad postępowania w związku z nierozstrzygniętymi kwestiami, z nowymi warunkami społecznymi, problematyką apostolatu, formacją kapłańską itp.
Aby podołać tym wszystkim zadaniom, prace kapituły odbywają się w komisjach utworzonych ze względu na tematykę czy też pytania lub prośby zgłoszone przez członków Bractwa. Nowy przełożony generalny zatwierdza komisje, ustala ich zadania oraz proponuje skład, w tym przewodniczącego i sekretarza komisji. Komisje przygotowują analizę zagadnienia i postanowienia, które następnie są poddawane pod rozwagę całej kapituły na zebraniu plenarnym.
Postanowienia kapituły przybierają formę decyzji, dyrektyw bądź dezyderatów. Wymagają one bezwzględnej większości głosów obecnych kapitulariuszy.
Jeśli postanowienia zakładają zmianę Statutów, wymagają poparcia 2/3 ważnych głosów. Ogół postanowień stanowi akta kapituły generalnej, które następnie są wydawane drukiem w „Cor Unum” – wewnętrznym biuletynie rozsyłanym wszystkim członkom Bractwa.
Statuty przewidują, że decyzje wymagające aprobaty Rzymu bądź postanowienia, które warto przedstawić osądowi najwyższej władzy w Kościele, są następnie poddawane przez radę generalną osądowi Stolicy Apostolskiej.